© AFP. Palestijnen verlaten Gaza-stad.

Loopgraven, ontberingen en zogeheten heldenmoed zijn nog net zo actueel als honderd jaar geleden, schrijft Lidy Nicolasen in haar wekelijkse column. ‘Voetbal is oorlog, dachten we vorige week even. De ontnuchtering sloeg snel toe.’

Lidy Nicolasen: “Op 28 juli honderd jaar geleden begon de Eerste Wereldoorlog. De grote oorlog, zeggen ze in de rest van Europa. Er vielen naar schatting 20 miljoen doden. De slachtoffers waren jonge mannen wier loopgraaf hun graf werd. Erich Maria Remarque beschrijft Im Westen nichts neues (Van het westelijk front geen nieuws) het leven van die gewone frontsoldaten. De een voor de ander sneuvelde door vijandig vuur, gifgasaanvallen of te zware ontberingen.

Heroïek, vaderlandsliefde kwamen er niet meer aan te pas. In die loopgraven smolten ze als sneeuw voor de zon. Remarque lag als Duitse soldaat zelf in de loopgraven. Zijn weergave heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het beeld dat we hebben van de Eerste Wereldoorlog. Belangrijker nog was zijn impliciete boodschap: oorlog is gruwelijk en zinloos.

Het boek werd een groot succes. Het is twee keer verfilmd en het wordt tot op de dag van vandaag gelezen en geciteerd. Het verscheen in 1929, ruim tien jaar na het einde van die Eerste Wereldoorlog. In Duitsland kwamen in de jaren dertig van de vorige eeuw de nationaal-socialisten aan de macht. Zij vonden het boek een aanfluiting en belediging voor de Duitse heldhaftigheid en soldatenmoed. De boeken van Remarque werden op de brandstapel geworpen. De schrijver zelf werd het Duitse staatsburgerschap ontnomen.

Vandaag de dag hebben we geen schrijver als Remarque meer nodig om de zinloosheid en de gruwelen van oorlog te leren kennen.”

Lees verder [volkskrant.nl]